ไอเดียจัดสวนสไตล์ญี่ปุ่น
ไอเดียจัดสวนสไตล์ญี่ปุ่น ไอเดียจัดสวน Zen“ความสุขที่ปลูกได้” คงเป็นวลีที่ช่วยอธิบายภาพสวนนี้ได้ดีที่สุด สวนญี่ปุ่นที่ชวนให้ร้องว้าวนี้เป็นฝีมือของ คุณภูริวัจน์ วรากิติยาวิโรจกุล สมาชิกกลุ่ม “บ้านไอเดีย” ที่หลงใหลในการจัดสวนเป็นชีวิตจิตใจ จากการได้พูดคุยและชมภาพ
ทำให้เห็นพลังงานของความรักสวนที่พรั่งพรูออกมาราวกับสายน้ำ และแสดงให้เห็นชัดเจนว่าการทำสวนในบ้านหลังนี้ ไม่ใช่เพียงการวางกระถางหรือปลูกต้นไม้ลงในที่ว่าง แต่เป็นการใส่จิตวิญญาณของตัวเองลงในในทุกมิติ ในทุก ๆ องค์ประกอบของสวน หินทุกก้อน ต้นไม้ ใบหญ้า ผ่านการคิด คัด และค่อย ๆ ลงมือจนออกมาเป็นรูปร่างน่าประทับใจ
เนื้อหานี้นอกจากจะมีภาพสวนมาเป็นแรงบันดาลใจแล้ว ยังมีเคล็ดลับในการจัดสวนสไตล์ญี่ปุ่นที่เจ้าของสวนมีความยินดีอย่างยิ่งที่จะแบ่งปันความรู้แบบจัดเต็มทะลุจอไม่มีกั๊ก เพื่อให้ครอบครัวบ้านไอเดียที่ชื่นชอบสไตล์นี้มองเห็นภาพและจัดตามได้ง่ายๆ
สวนนี้ที่จัดด้วยหัวใจ
“สวนนี้เกิดจากความชอบในสวนญี่ปุ่นของผมและสมาชิกในบ้านครับ ด้วยความที่ผมกับแฟน เป็นศิษย์เก่าที่จบจากญี่ปุ่นด้วยกันทั้งคู่ เราจึงหลงใหลในศิลปะและวัฒนธรรม รวมไปถึงสวนญี่ปุ่นด้วยครับ ผมเลยหาโอกาสเวลาว่าง บินไปเรียนจัดสวนญี่ปุ่นกับอาจารย์นักจัดสวนที่ญี่ปุ่นมาครับ
เพื่อมาจัดสวนญี่ปุ่นที่บ้านผมได้อย่างถูกต้อง และเข้าถึงความเป็นญี่ปุ่นจริงๆ ครับ” คุณภูริวัจน์ วรากิติยาวิโรจกุล เริ่มต้นเล่าที่มาที่ไปของสวนสไตล์ญี่ปุ่น ที่บ้านไอเดียเห็นปุ๊บก็หลงรักปั๊บ
ยินดีต้อนรับการมาของผู้มาเยือนทุกท่านด้วยการจัดสวนตั้งแต่หน้าประตู ไล่เรียงเรื่อย ๆ เข้ามาถึงขอบทางข้างถนนที่นำเข้าสู่ตัวบ้านก็เต็มไปด้วยบรรยากาศความเขียวชอุ่มของเนินมอส หิน ต้นไม้เล็กใหญ่ ที่ทำให้หัวใจพองโตไปกับการทักทายจากธรรมชาติที่เจ้าของบ้านบรรจงสร้างสรรค์ขึ้น
ทางเดินที่ลงมือจัดหินเองทุกก้อน
ทางเดินที่เรียงรายไปด้วยแผ่นหินนำสายตาเข้าสู่สวนที่สวยงามแบบนี้ มองเผิน ๆ เหมือนวางแบบไม่ตั้งใจ แต่จริง ๆ แล้วกระบวนการจัดเรียงหินทุกก้อน ต้องผ่านปรับแต่งหินอย่างพิถีพิถันและคิดมาอย่างดี ก่อนที่จะค่อย ๆ นำมาร้อยเรียงให้เป็นแถวเป็นแนว ก
ระบวนการทั้งหมดนี้ไม่ได้เกิดขึ้นง่าย ๆ แต่ต้องเรียนรู้กับผู้เชี่ยวชาญโดยตรงจากญี่ปุ่น ซึ่งขึ้นชื่อเรื่องความประณีตในทุกศาสตร์งานช่างฝีมือ คุณภูริวัจน์ทำการเรียนแบบตัวต่อตัว พักกินอยู่กับนักจัดสวนญี่ปุ่นกันเลยทีเดียว
“ส่วนนี้ผมเลือกใช้หินทางเดิน เป็นหินแกรนิตที่โทนสีสว่างหน่อยครับ วิธีการปูหินทางเดินแบบนี้เรียกเป็นภาษาญี่ปุ่นว่า อะราเระโคะโบะชิ (あられこぼし) คือการ การปูหินทางเดิน โดยใช้หินเป็นก้อนๆ ที่ตัดแต่งให้มีหน้าตัดเรียบๆ วางเรียงกัน คล้ายๆ การต่อจิ๊กซอว์ ซึ่งไม่ได้ใช้ปูนในการยึดเกาะ แต่ใช้เทคนิคการปูแบบโบราณคือ การอัดดินเข้าและความหนาของก้อนหินในการยึดเกาะให้แน่นแทนครับ”
ให้ตะเกียงหินเป็นจุดโฟกัสสายตา
คุณภูริวัจน์อธิบายแนวคิดในการจัดสวนให้ฟังในเบื้องต้นว่า “สวนแห่งนี้ ผมจะเน้นจุดโฟกัสสายตาไปที่ตะเกียงหินต่าง ๆ ที่ผมวางไว้เป็นจุดๆ ครับ และใช้แนวทางเดินเป็นเส้นนำสายตา เพื่อสร้างความน่าสนใจและเพิ่มความเป็นธรรมชาติ ภายในสวนครับ สำหรับการจัดวางพืชพันธุ์ไม้ที่ใช้จะมีไม้ใหญ่ เล็ก สูง ต่ำ สลับกันไปครับ”
ในบ้านนี้ไม่ได้จัดเป็นสวนขนาดใหญ่จุดเดียว แต่จะแบ่งจัดตามมุมเล็กมุมน้อยของบ้านกระจายไปทั่ว ๆ ซึ่งเป็นหนึ่ง Concept ที่ได้อิทธิพลมาจากการเรียนรู้เรื่องการทำสวนจากญี่ปุ่น
“มุมเล็กๆ ที่สามารถจัดเป็นสวนญี่ปุ่นได้จะเรียกว่า ทสึโบะนิวะ ครับ ซึ่งส่วนลักษณะนี้เราจะเจอหรือพบเห็นได้ตามบ้านของคนญี่ปุ่นทั่วไป โรงแรมต่างๆ หรือไม่ก็ตามร้านค้า ร้านอาหารในแถบเกียวโต สวนลักษณะนี้จะเน้นความเรียบง่าย ความโปร่งโล่งสบาย และจะโชว์จุดเด่นของสวนชาในสไตล์ญี่ปุ่น
ต้นไม้ที่เลือกใช้ตกแต่งสวนจะเป็นต้นไม้โตช้า และโทนสีที่เขียวสดใส เช่น สีเขียวของมอส และเฟินตระกูลต่างๆ สวนนี้ผมก็นำเข้าต้นไม้มาใช้บ้าง 2-3 ชนิดครับ เพื่อทดลองว่าจะอยู่ในสภาพอากาศแบบบ้านเราได้ไหม เพราะว่านอกจากผมจะจัดสวนที่บ้านตัวเองแล้ว ผมยังรับจัดสวนญี่ปุ่นให้กับผู้ที่ชื่นชอบและหลงใหลในสวนญี่ปุ่นจริงๆ ด้วยครับ”
เขียวชอุ่มชุ่มชื่นกับไม้ใหญ่ มอส และบ่อปลา
สวนสไตล์ญี่ปุ่นที่เราเคยเห็นจะมักจะใช้ต้นไม้ขนาดกลาง ต้นบอนไซ พืชคลุมดิน และกรวดหรือทราย ที่ดูนิ่ง เรียบ สงบแบบเซน แต่สวนให้ความรู้สึกที่แตกต่างที่ความร่มรื่นและชุ่มชื้นมากกว่า
“ภายในสวนจัดองค์ประกอบด้วยการวางหินสลับกับต้นไม้ในระดับสายตา แล้วเลือกตำแหน่งวางตะเกียงหินให้ถูกพรางด้วยต้นไม้นิดๆ หน่อยๆ เพิ่มความน่าสนใจ ซึ่งเป็นเสน่ห์ของสวนญี่ปุ่นครับ สำหรับพันธุ์ไม้ที่ผมชอบนำมาใช้จะเป็นไม้ที่ ให้โทนสีเขียวเป็นหลักทั้งเขียวอ่อนและเขียวเข้ม
ไม้ดอกจะเลือกสีดอกไม่ฉูดฉาดหรือหลากหลายมากจนเกินไป อย่างเช่น ต้นแก้วเจ้าจอม ต้นสนใบพาย ต้นชาปัตตาเวีย ต้นกุหลาบ ไทรใบด่าง ต้นพุดกุหลาบ ต้นไอริส เฟินต่างๆ อาทิ เฟินก้านดำ และเฟินธรรมชาติที่ขึ้นเองครับ ทั้งนี้ทั้งนั้น เนื่องจากผมเป็นคนที่ชอบไม้ใหญ่ให้ร่มเป็นการส่วนตัว
ในสวนของผมก็จะปลูกไม้ใหญ่ด้วย โดยผมจะเลือกต้นไม้ที่นอกจากจะทำหน้าที่ให้ร่มแล้ว ยังมีฟอร์มเอียงลีลาคล้ายๆ ต้นไม้ที่ญี่ปุ่นอย่าง ต้นพยอม ต้นชุมแสง ต้นจิกน้ำ และต้นกำแพงเจ็ดชั้นครับ”
ในส่วนของการดูแลมอสท่ามกลางสภาวะอากาศร้อนจัดแต่กลับเขียวชอุ่ม คงทำให้หลาย ๆ คนสงสัยเหมือนกันว่า เจ้าของสวนมีเคล็ดลับดูแลอย่างไร ซึ่งคุณภูริวัจน์ อธิบายให้ฟังเพิ่มเติมว่า “ความชุ่มชื้นที่สม่ำเสมออย่างจำเป็นอย่างมากในการดูแลมอส เราต้องพยายามคงความชื้นให้มอสเขียวแบบนี้ได้ตลอดทั้งปีครับ
ที่สวนผมจะมีระบบน้ำเพื่อทำงานฉีดพ่นละอองน้ำเลี้ยงมอสในทุกๆ 2 ชั่วโมง เป็นระยะเวลาประมาณ 2-3 นาทีแล้วแต่ฤดูกาลครับ นอกจากนี้ต้นไม้ให้ร่มยังจำเป็นต่อการเลี้ยงมอสด้วย และเป็นการสร้างระบบนิเวศที่เหมาะสม เมื่อเราสร้างระบบนิเวศได้คงที่แล้ว เราจะสนุกกับการมองดูมอสสวยๆ เจริญงอกงามขึ้น ชื่นชมเฟินต่างๆ ที่แตกสปอร์กระจายไปทั่วสวน และอาจมีมอสที่แปลกใหม่เกิดขึ้นมาให้เราได้เห็นอีก มากมายเลยครับ”
“ในสวนผมมีบ่อปลาและน้ำตกด้วยครับ แต่บ่อปลาเกิดทำก่อนที่ผมจะไปเรียนจัดสวนที่ญี่ปุ่น ด้วยความชอบในการเลี้ยงปลาคาร์พ ทำให้อยากมีสวนญี่ปุ่นสวยๆ มาประดับบ่อปลาคาร์พของผมด้วยครับ ในบ่อนี้ผมมีปลาคาร์พที่เลี้ยงตั้งแต่เริ่มทำบ่อใหม่ๆ จนถึงปัจจุบัน ตอนที่เริ่มเลี้ยงน่าจะขนาดลำตัวประมาณ 25 cm ครับ แต่ตอนนี้ขนาดอยู่ที่ประมาณเกือบ 80 cm แล้วครับ”
ปิดท้ายก่อนจากกัน เจ้าของสวนญี่ปุ่นที่ชวนหลงไหลนี้ ยังได้ให้แนวคิดเกี่ยวกับการแต่งสวนสไตล์ญี่ปุ่นให้คนชอบสวนเลือกจัดตามความสนใจว่า “จริงๆ แล้วส่วนญี่ปุ่นมีหลากหลายรูปแบบมากเลยครับ ไม่ว่าจะเป็นสวนธรรมชาติ สวนชา สวนภูเขา และสวนที่ราบ หรือสวนคาเรซันซุย (สวนแห้ง สวนหินญี่ปุ่น หรือสวนเซ็น) ครับ
โดยส่วนใหญ่แล้วเราจะเจอสวนลักษณะนี้ในวัดหรือศาลเจ้า แต่ถ้าเป็นสวนในบ้านพักอาศัยของคนญี่ปุ่นจริงๆ แล้วส่วนใหญ่จะเป็นลักษณะของสวนชา สวนภูเขา สวนธรรมชาติ และที่เรียกกันทั่วไปในญี่ปุ่นว่าสวนทสึโบะนิวะ ตามที่ผมอธิบายมาข้างต้นครับ แต่ทั้งหมดทั้งมวลก็สามารถจัดได้ในบ้านทั่วไปโดยไม่ผิดแปลกอะไรครับ”
